Commons:Press releases/10M/pl

Informacja dla mediów: Poniższy tekst dostępny jest jako domena publiczna, co oznacza, że możesz cały ten tekst oraz wybrane jego fragmenty wykorzystywać do dowolnych celów nie podając nawet autorów ani źródła. Zdjęcia i grafiki udostępniane są na wolnych licencjach (należy podać autora, licencję i źródło) lub znajdują się w domenie publicznej (w przypadku braku oznaczenia licencją). Logo Wikimedia Commons jest zarejestrowanym znakiem towarowym należącym do Wikimedia Foundation, Inc. (można je wykorzystać na zasadzie dozwolonego użytku).

Dziesięciomilionowy plik - platforma obserwacyjna ptactwa wodnego nad jeziorem Lipno, autor: Leinad, licencja Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0.

16 kwietnia 2011, w Polsce godzina 1:12. Przed chwilą do repozytorium Wikimedia Commons załadowano dziesięciomilionowy plik. W tej samej minucie jednak załadowano aż 24 pliki, więc przez kilkanaście minut jeszcze nie wiadomo który. Po półgodzinie w końcu ktoś przedstawia zrzut ekranu. Okazuje się, że było to zdjęcie wieży widokowej przy jeziorze Lipno we Wdzydzkim Parku Krajobrazowym, wykonane przez wikipedystę Leinada podczas organizowanej przez Stowarzyszenie Wikimedia Polska Wikiekspedycji na Pomorze.

• Koronalny wyrzut masy - krótki film wykonany przez NASA; plik numer 10 000 001.
• 
  Nagrobki na cmentarzu w Mayfield, w angielskim hrabstwie East Sussex, autor: Tom Morris, licencja Creative Commons Attribution 3.0; plik numer 9 999 999.

Dawno, dawno temu... gdy ilustracje Wikimediów miały przeciętnie 50 kilobajtów

(1) Yggdrasil – drzewo świata, słabej jakości reprodukcja obrazu Olufa Bagge z 1847 roku. Grafika załadowana do Commons w 2006 roku ma 87 KB i prostą nazwę Yggdrasil.jpg – to cechy charakterystyczne grafik z początków istnienia projektu.

Po 3 latach istnienia Wikipedii, gdy pojawiła się możliwość ilustrowania haseł, a wersji językowych tej encyklopedii i jej projektów siostrzanych przybywało, coraz bardziej kłopotliwe stawało się wymienianie się plikami. Erik „Eloquence“ Möller zaproponował wówczas utworzenie wspólnego repozytorium plików. Propozycja padła w marcu 2004 roku, a 7 września tego samego roku uruchomiono Wikimedia Commons, obecnie największe internetowe repozytorium wolnych i zarazem użytecznych multimediów.

Zanim jednak ono powstało, tysiące zdjęć zamieszczano lokalnie w poszczególnych wersjach językowych Wikipedii. W wersji polskojęzycznej, na stronie zawierającej instrukcje, jak przesyłać pliki, znajdował się następujący zapis: „Maksymalny rozmiar tych plików to 2 MB (uprasza się jednak o rozsądne korzystanie z zasobów serwera).“ Przez długi czas oszczędne podchodzenie do wielkości przesyłanych grafik owocowało setkami plików mających zaledwie kilkanaście czy kilkadziesiąt kilobajtów. Dodatkowo trzeba było przechodzić szybki kurs prawa autorskiego, jeśli chciało się np. zamieszczać reprodukcje obrazów słynnych artystów.

Wspólne repozytorium, tworzone przez ludzi posługujących się różnymi językami, choć głównie angielskim, niejednokrotnie w początkowym okresie istnienia projektu bywało miejscem kłótni. Nie wynikało to jednak wyłącznie z różnej znajomości języka Szekspira, ale głównie z komplikacji powodowanych odmiennymi zapisami prawa autorskiego w różnych państwach. Członkowie społeczności musieli więc poznawać różne meandry tej dziedziny prawa, aby wiedzieć np. czy można opublikować fotografię nowoczesnej fontanny stojącej w miejscu publicznym w danym kraju, a następnie użyć go w Wikipedii innej wersji językowej.

Siedmiomilowe kroki

(2) Pierwsza z nominowanych do wyróżnienia grafik – głowa pawia. 27 KB obecnie to już za mało, aby można było myśleć o wyróżnieniu, ale w listopadzie 2004 ta grafika była uznana za jedną z najlepszych na Commons. Autorką fotografii jest polska wikipedystka Dixi (M. Betley). Grafika dostępna na licencji CC-BY-SA 3.0.

24 maja 2005, nieco ponad pół roku od uruchomienia, repozytorium Wikimedia Commons miało w swych zasobach 100 000 plików. Stutysięczną pracą okazał się schemat zamieszczony przez francuskiego wikimedianina pracującego w paryskim instytucie naukowym imienia Curie. Na milionowy plik społeczność czekała do 20 listopada 2006 roku. Liczba 5 milionów została przekroczona tuż przed piątymi urodzinami projektu — 2 września 2009. Przez ostatnie dwa lata przybywało zazwyczaj ok. 5 000 plików dziennie, ale zdarzały się przypadki, że ładowano nawet kilkadziesiąt tysięcy plików w ciągu doby (zob. wyciąg z bazy danych przedstawiający liczbę plików ładowanych w latach 2005-2010).

Istotniejsze jednak wydają się zmiany jakościowe w projekcie. Już w dwa miesiące po starcie użytkownicy Commons zaczęli wybierać najlepsze ilustracje, aby eksponować je na stronie głównej. Początkowo wybierano te, które po prostu były dostępne. Z czasem poprzeczkę podnoszono coraz wyżej, a członkowie społeczności stawali się coraz bardziej krytyczni i uważniej przeglądali kandydatury w poszukiwaniu technicznych defektów, oceniając także ewentualną użyteczność ilustracji.

Wybór najlepszych grafik zawsze mocno angażował emocjonalnie użytkowników. Ponieważ zalew kandydatur mógłby doprowadzić do braku sił przerobowych przy ocenianiu zgłoszeń, zaś z kolei część użytkowników chciała po prostu szkolić swój warsztat i wiedzieć, czy wykonywane zdjęcia nie mają wad, założono specjalny projekt: Jakościowe grafiki (Quality Images), w którym fotografie oceniane są pod kątem technicznej poprawności. Wstępna selekcja pozwala nominującym poznać wcześniejsze opinie, zanim grafika zostanie zgłoszona do wyróżnienia.

W 2007 roku użytkownicy Commons wpadli na pomysł konkursu polegającego na wybieraniu najlepszej grafiki załadowanej w roku poprzednim. Nazwali go po prostu Grafiką Roku (ang. Picture of the Year). W okolicach marca i kwietnia trwają przygotowania, następnie nominacje i w końcu finał, w którym wybierane są trzy najlepsze prace. Zauważyć daje się jednak pewna skłonność do wybierania bardziej „artystycznych“ niż „użytecznych“ ilustracji.

(3) Połykacz ognia podczas festiwalu w Chassepierre w Belgii. Fotografia wybrana w 2009 jako jeden z trzech najlepszych plików zamieszczonych w roku poprzednim. Autorem jest Luc Viatour, którego inne zdjęcia także wielokrotnie były doceniane przez społeczność. Praca jest dostępna na licencji CC-BY-SA 3.0.

W połowie kwietnia 2008 uruchomiony został więc projekt mający promować wartościowe grafiki (ang. Valued Images), które niekoniecznie muszą być wykonanymi perfekcyjnie zdjęciami czy schematami, ale mają duży walor użyteczności.

(4) Zdjęcie budowy mostu na Manhattanie, wykonane przez amerykańskiego fotografa Irvinga Underhilla 23 marca 1909 roku. Pierwsza grafika, która otrzymała w Wikimedia Commons status Valued Image.

Skandynawowie zakochani w Commons

(5) W trakcie przeprowadzonego w 2009 roku sondażu okazało się, że 65% użytkowników Commons działa w projekcie w celu ilustrowania innych projektów Wikimedia. Autor grafiki: Guillaume Paumier, licencja: CC-BY 3.0.

W czerwcu 2006 roku zafascynowany wspólnym repozytorium mediów wikipedysta WarX stworzył w polskojęzycznej Wikipedii specjalny projekt o nazwie: Na Commons!, którego celem było, jak nietrudno odgadnąć, przeniesienie wszystkich załadowanych lokalnie plików do Wikimedia Commons. Pomysł chwycił, a migracja do wspólnego magazynu rozpoczęła się także w innych wersjach językowych. Najszybciej poradziła sobie z tym wersja hiszpańska, zamykając przy okazji możliwość lokalnego przesyłania plików. Nie za bardzo uszczęśliwiło to jej użytkowników, ponieważ na Commons nie było jeszcze zbyt wielu administratorów znających język hiszpański. Potem jednak sytuacja się ustabilizowała.

Do roku 2011 wszystkie, lub prawie wszystkie, pliki przeniesiono z zasobów wersji językowych: polskiej, czeskiej, holenderskiej, szwedzkiej, norweskiej i duńskiej. Według sondażu przeprowadzonego w 2009 roku wskazano, że użytkownicy tych Wikipedii z dużym prawdopodobieństwem będą działać Wikimedia Commons i faktycznie widoczne jest to w ich obecności w tym projekcie. W przypadku Wikipedii w językach skandynawskich i w wersji holenderskiej, ponad 15% ich użytkowników działa także w Commons. Projekt natomiast jest stosunkowo mało popularny dla wikipedystów posługujących się jako rodzimymi językami angielskim i rosyjskim, a także tureckim i japońskim.

Holendrzy ambasadorami miłości do zabytków

(6) Kraje, które zostały „zarażone“ ideą Wiki Loves Monuments.

W zeszłym roku holenderski partner Fundacji Wikimedia zorganizował konkurs pod nazwą „Wiki Loves Monuments“, w ramach którego wolontariusze mieli wykonać jak najwięcej zdjęć zabytków na terenie Holandii. Wzięło w nim udział ok. 250 osób, wykonując ok. 12500 zdjęć, przy czym najbardziej zaangażowani wykonali po ponad tysiąc fotografii. W tym roku ideę tę przyjęło kilku innych lokalnych partnerów Fundacji, w tym Stowarzyszenie Wikimedia Polska.

Nie jest to jedyne tego typu wydarzenie w projekcie. Wpisuje się ono w szerszą współpracę o nazwie GLAM (Galleries, Libraries, Archives and Museums). Stowarzyszeniu Wikimedia Deutschland udało się wynegocjować m.in. 100 000 plików z zasobów Bundesarchiv (Niemieckie Archiwum Narodowe), a Wikimedia Australia uzyskać prawie 15 tysięcy zdjęć ze Stanowej Biblioteki w Queensland.

W Polsce i Czechach pojawiły się odmienne inicjatywy. Od 2009, raz w roku na ponad tydzień, grupa polskich wikipedystów wyrusza w jeden z zakątków kraju, aby fotografować wsie, zabytki, obiekty natury i wszystko, co ciekawego napotka po drodze w czasie Wikiekspedycji. Nasi południowi sąsiedzi wpadli natomiast na pomysł zakupu wspólnego aparatu fotograficznego, który ciągle jest w eksploatacji. Do roku 2015 chcą sfotografować wszystkie miejscowości w kraju. W zeszłym roku przed Wikimanią w Gdańsku dołączyli także z owym aparatem do Wikiekspedycji na Żuławach.

W tym roku po raz pierwszy polscy użytkownicy Commons zorganizowali akcję wykonywania fotografii sprzętu laboratoryjnego LabPstryk w Dreźnie i być może nie będzie to jedyna tego typu akcja w roku Marii Skłodowskiej-Curie.

Z Flickra na OpenStreetMap

Mimo, że Wikimedia Commons jest jedną z największych baz ilustracji w internecie, to jednak jest znacznie mniejsza od zasobów serwisu Flickr. W tym drugim projekcie własne fotografie ładowane są w sposób bardziej swobodny, bo zadaniem Flickra nie jest ich porządkowanie i filtrowanie pod względem użyteczności, a umożliwianie tworzenia osobistych albumów. Mimo to, ponad 40 milionów spośród ponad 5 miliardów jego plików (ok. 0,8% całości) jest także umieszczonych na wolnych licencjach, przez co można je przesyłać na Commons. Oczywiście nie dotyczy to zdjęć osobistych, a tych, które przedstawiają jakieś ważne obiekty, wydarzenia, czy osoby publiczne. W Commons następuje ich kategoryzacja, a następnie zamieszczanie w innych projektach Wikimedia. W ten sposób np. w Wikipedii dzięki zdjęciom Sławka, użytkownika Flickra, mamy zilustrowane biogramy polskich gwiazd.

To jednak nie koniec możliwości współpracy pomiędzy serwisami internetowymi. Ponad 2 miliony zdjęć obiektów ma przypisaną geolokalizację, przez co są one widoczne na mapach Google, czy polskiego serwisu Targeo. Można je też zobaczyć w tworzonym przez wolontariuszy i dostępnym na wolnej licencji serwisie OpenStreetMap. Choć nie wszystkim zdjęciom z Flickra da się przypisać współrzędne geograficzne, to jednak im więcej jest ich w Commons, tym bogatsza staje się globalna mapa tworzona przez internautów. W Wikimedia Commons takie zdjęcia rozpoznamy po opisie: „To i inne zdjęcia na: Google Mapy – Google Earth – OpenStreetMap“.

Wirtualny multimedialny falanster

Początkowo dziesięciomilionowy plik wyglądał tak. Bardzo szybko jednak zaczęto go poprawiać.

Czym właściwie jest Wikimedia Commons? Czymś pomiędzy fabryką a społecznością, czyli współczesnym wirtualnym falansterem. Chociaż znaleźć tu można wielu autorów prac, to jednak znaczna część plików jest przesyłana przez nieliczne grono osób. Do masowego ładowania grafik używa się od pewnego czasu narzędzia, które firmowane jest czerwonym logiem sierpa i młota na niebieskim tle (czyli w kolorach loga Commons). To Commonist, pozwalający przygotować na swoim komputerze listę plików, opisać je, dodać kategorie itd., a następnie przesłać jednym kliknięciem, zamiast, jak robiono to wcześniej, każdy plik opisywać i przesyłać osobno.

Dla zupełnych nowicjuszy przygotowano z kolei narzędzie pod nazwą UploadWizard. Prowadzi ono krok po kroku przez proces przesyłania pliku, na początku pokazując w formie komiksowej, kiedy zdjęcie może być przesłane, a kiedy nie. Najlepiej jednak zacząć od wpisania w okno wyszukiwarki "Commons:Pierwsze kroki".

W odróżnieniu od innych internetowych platform służących do zamieszczania grafik, w Wikimedia Commons przesłanie pliku to początek pracy. Wraz ze wzrostem liczby plików tworzone są coraz bardziej szczegółowe kategorie, grafiki poprawiane są w specjalnym warsztacie, a nad niezidentyfikowanymi zwierzętami, roślinami i innymi obiektami, nie tylko przyrodniczymi, pochylają się kolejni wolontariusze, nadając im większą przydatność.

Poza tym w kategorii Commons WikiProjects da się znaleźć ponad 100 różnego rodzaju projektów, do których można się przyłączyć.

Link do licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 - http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/deed.pl

Link do licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0 http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.pl